ធ្វើឯកសារភាពយន្តយ៉ាងដូចម្តេច?

តើត្រូវធ្វើឯកសារភាពយន្តយ៉ាងដូចម្តេច?

ដើម្បីធ្វើឯកសារភាពយន្តអោយបានល្អប្រសើយើងត្រូវអនុវត្តន៏ដូចខាងក្រោមចំនុចសំខាន់ៗមានបីគឺ

·        ការបញ្ចូលសម្លេង

·        ការយកប្លង់ថតខ្សែរភាពយន្ត

·        អត្តបទនិពន្ធសាច់រឿង

ទាំងនេះគឺជាអ្វីដែលប្រាប់អោយអ្នកមើលឬអ្នកដែលកំពុងទស្សនា
ឧ្យគេបានយល់នូវសាច់រឿងឬអត្តន័យក៏ដូចជាបញ្ហានៃសាច់រឿងនោះ ។ខ្សែររឿងនោះត្រូវមានឯកសារភាពយន្តផ្តល់អោយនូវព័ត៍មានឬ
ជាប្រភេទសាច់រឿងដែលទាកទងជាមួយការសិក្សាឬជាការអបរំ
ផ្សេងៗហើយធ្វើការឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពជាក់ស្តែងនូវក្នុងសង្គមនា
ពេលបច្ចុប្បន្ន។ហើយរបៀបធ្វើអ្វីៗតាមរយះខ្សែរភាពយន្តឬក៏អំពី
ជីវប្រវត្តិពិតរបស់នរណាម្នាក់ ។ហើយជាឯកសារភាពយន្តនោះ
ធ្វើការបង្ហាញសកម្មភាពរបស់ម្នាក់នោះគឺដើម្បីអោយមនុស្ស
ទីទៅបានដឹង និងធ្វើជាគំរូសំរាប់អ្នកដ៏ទៃទៀតឬធ្វើការពន្យល់
មនុស្សម្នាក់អោយចោះរស់នៅមានភាពថ្លៃថ្នូរនៅក្នុងសង្គមគឺ
ចង់អោយមនុស្សរស់ដោយមានកិត្តិយស​ហើយជាមនុស្សមាន
ប្រយោជន៏នៅក្នុងសង្គម ឬមួយធ្វើជាឯកសារសំរាប់ធ្វើ
ជាប្រវត្តិសាស្រ្ត​៕

ប្រវត្តិអ្នកការសែត

• ការស្រាវជ្រាវ

អ្នកដែលបានបង្កើត​​​​ឯកសារភាពយន្តបានធ្វើការស្រាវជ្រាវជាមុន ។ប្រហែលអ្នកមានគំនិតដែលចង់ថតអំពីឯកសារភាពយន្តគឺនៅ
មិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេបើគ្មានការស្រាវជ្រាវបន្ថែមនោះ គឺយើងធ្វើការស្រាវជ្រាវអោយបានច្រើនថែមទៀត​ ដូចជាការ
ស្វែងរកតាមប្រព័ន្ធអ៊ីធើណែត(Internat)តាមបណ្ណាល័យឬក៏តាម
រយមនុស្សណាដែលយល់ដឹងច្បាស់នូវបញ្ហាទាំងនោះ សូមកុំភ្លេចនៅពេលដែលយើងជ្រើសរើសប្រធានបទមួយណា
ហើយយើងត្រូវបញ្ជាក់នៅប្រធានបទនោះអោយបានច្បាស់ ។
ឧទាហរណ៏ោះឯកសារទេសចរណ៏នូវកម្ពុជា គឺនិយាយអំពីអ្វីដែល
ទាក់ទងទៅនឹងទេសចរណ៏ ។ហើយវាមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់
នៅឡើយទេយើងត្រូវការធ្វើការសម្ភាសន៏ ប្រសិនបើគ្មាន
ការធ្វើការសម្ភាសន៏នោះទេគេមិននិយាយថាជាឯកសារភាព
យន្តឡើយ៕

• ចំពោះអ្នកមានជំនាញ

ចំពោះអ្នកមានជំនាញវិញលោកបានបង្ហាញឯកសារភាពយន្ត
សំរាប់អោយមនុស្សដ៏ទៃកែកំហុសមុនធ្វើការបោះពុម្ភ​​ ហើយរាល់ឯកសារទាំងអស់ត្រូវមានឯកសារយោង។

ប្រវត្តិសាស្រ្តអ្នកការសែត

·        នៅក្នុងឆ្នាំ១៤៥៦នៅពេលដែលលោក ចូហានីស្ស គូថិនបឹង
 (Johannes Gutenbing)លោកបានបង្កើតម៉ាស៊ីនបោះពុម្ភ
 (Printing press)ហើយមុនពេលដែលគេបោះពុម្ភចេញជាសៀវភៅ
គេសរសេរផ្ទាល់ដោយដៃសំរាប់ធ្វើជាសៀវភៅមួយក្បាល់គឺ
គេត្រូវការមនុស្សម្នាក់ដ៏សំខាន់ជាពិសេសគឺជាអ្នកបួសហើយលោក
បានចំណាយពេលអស់ជាងដប់ឆ្នាំក្នុងការបង្កើតសៀវភៅនោះ។
ហើយនៅសម័យនោះអ្នកដែលបានអានសៀវភៅនោះគឺជាអ្នក
មានទើបមានលុយទិញ រីឯអ្នកក្រវិញគ្មាលុយទិញសៀវភៅយក
មកអាន ក៏ដូចជាការសរសេរផងដែរ​ដូចឆ្នេះអ្នកក្រមិនចេះអាន
មិនចេះសរសេរ​។
·        ព័តមានដែលបានផ្សាយចេញមុនគេបង្អស់នៅលើពិភព
លោកក្នុងឆ្នាំ១៥៩៤គឺនៅទីក្រុង កាឡ៉ង់នី(Cologne)ប្រទេសអាឡឺម៉ង់(Germany)ហើយលោកបាន
សរសេរជាភាសាឡាតាំង(written in latin)ហើយអ្នកដែលចូលចឹត្ត
អានច្រើនគឺនៅប្រទេសអង់គ្លេស លោកមានឈ្មោះថាមីគ្រូរិន្ស​ 
កាឡូប៊ីជិស្ស (Mercurius Gallobelgicus)
·        នៅក្នុងឆ្នាំ១៦៦៥ គេបង្កើតសារព័តមាននៅប្រទេសអង់គ្លេស
ដែលមានឈ្មោះថា Oxfera Gazette ហើយក្រោមមកគេបានប្តូរ
ឈ្មោះទៅជាLondon Gazette.
·        នៅក្នុងឆ្នាំ១៦២៣​​ សារព័រមានទីមួយដែលគេបោះពុម្ភប្រចាំ
ថ្ងៃមានឈ្មោះថា Daily Courant . នៅក្នុងឆ្នាំនោះផងដែរនៅ
ប្រទេសអង់គ្លេសគេបានបង្កើតច្បាប់សំរាប់អ្នកការសែតដែលមាន
ឈ្មោះថាច្បាប់ការពារអ្នកកាសែត (Press Restriction Act ) ហើយត្រូវអោយអ្នកកាសែតនោះដាក់ឈ្មោះរបស់គេខាងក្រោម
ការសរសេរព័រមាន ។
·នៅប្រទេសសហរដ្ផអាមេរិចគេបានបង្កើតសារព័តមានទីមួយ
នៅទីក្រុងមួយដែលមានឈ្មោះថា(Philadephia ភីឡាដិផ្យា)
ដោយលោក បឹនចានី ហ្រ្វាំនក្លិន(Benjamin Franklin) ហើយសារ
ព័រមាននោះមានឈ្មោះថា Pennsy Lvania Gazette.
·        នៅក្នុងឆ្នាំ១៧៥០ មាន១៤​ (១៤  weeks news paper) គឺសារព័រមាននៅសហថដ្ផអាមេរិចដែលជាសារព័រមានរបស់
អង់គ្លេស ​ហើយបន្ទាប់មកទៀតសហរដ្ផអាមេរិចរួចផុតពីនឹម
អាណានិគមន៏អង់គ្លេសគឺក្នុងឆ្នាំ១៧៧០​មាន៨៩ កាសែត
ហើយមាន ៣៥ ជារបស់សហរដ្ផអាមេរិច​។
·        នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៣៥ លោក ចាំម  ហ្គរដុន បីនេត្យ 
(James Gordon Bennett) លោកបានបង្កើតកាសែតមួយឈ្មោះថា
យ៉ូយ៉ក ហារឹដ (New York Herald) ដែលបាបផ្សាយព័រមានច្រើន ។
·        នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៤១ លោក ហូរិស្ស ហ្រ្គិនលាយ 
(Mr Horace Greeley ) លោកបានបង្កើតកាសែតមួយដែលមាន
ឈ្មោះថា យ៉ូយ៉ក ត្រីប៊ុន(New York Tri bune ) ហើយក៏ជាកាសែតទីមួយដែលអាចចាក់ផ្សាយបានទូទាំងប្រទេស ។
·        នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៦១គេបានបោះពុម្ភកាសែតចំនួន៦០០០ច្បាប់
សំរាប់ទីក្រុងទាំងអស់។
·        នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៥១ លោក ជីអូជី ចូន្ស និង លោក ហិនរី រីឆ្មិន 
(Mr George Jones and Mr Henry Raymend)បានបង្កើត
កាសែតមួយដែលមានឈ្មោះថា The New York Time.
·        នៅសង្រោមស៊ីវិល អាមេរិច “America civil warhad”
មានអ្នកកាសែត ច្រើនដែលធ្វើឯកសារព័ត៌មាននៅតាម
សមរភូមិ “battle fields”គេប្រើតូរលេខ។ពីព្រោះសង្រ្គាមអ្នក
កាសែតបានសរសេសង្ខេបអោយខ្លី “concise ខ្លី” ពីព្រោះ
មានព័ត៌មានច្រើនពីសង្រ្គាម 6កាសែតជុំគ្នា និងបង្កើត
ក្រសួងព័ត៌មាននៅលើពិភពលោកគេហៅថា
Associated press​ ហើយក្រសួងនេះបានផ្ញើរព័ត៌មានទី1 
នៅអីរ៉ុប European នៅក្នុងឆ្នាំ 1858 អ្នកកាសែតនៅសហរដ្ឋអា
មេរិចបានពេញចិត្តចំពោះសារព័ត៌មានទាំងនោះប៉ុន្តែពួកគេ
និយាយតែពីអ្វីដែលបានបង្កើត ប៉ុន្តែគេចង់រកអ្វីៗទាំងនោះ
ដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់។
·        លោក ចូន បានេត(Mr Jone Bennetts )ដែលជាអ្នកបាន
បង្កើតHerald  លោកមិនចង់សរសេរពីការបាត់ខ្លួនរបស់លោក 
ដាវិត លីវីងកាស្តុន(Mr David Livingstone)នៅក្នុងទ្វីបអាហ្រ្វច
  (in africa)ទាំងអស់នោះឡើយ។​ប៉ុន្តែលោកបាននិយាយថាលោកបានផ្ញើរអ្នកការសែតម្នាក់ឈ្មោះ
ថា(Mr Senry Stanley)ដើម្បីតាមរកការបាត់ខ្លួនរបស់លោក 
David Livingstone នោះ។
·        Mr Jones Bennetts  ជាអ្នកបានបង្កើតកាសែតនៅទ្វីប
អឺរ៉ុបដែលពេលបច្ចុប្បន្ននេះinteractional Herald Tribune
·        នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៨៣Mr williane Readolph Herad  and 
Mr Joseph Pulitzer ពួកលោកបានបង្កើក 
New York Jouma and New York World នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៩៦មិនត្រឺមតែប៉ុណ្ណោះលោកទាំងពីរបានបង្កើត
ក្រុមអ្នកកាសែតព័ត៍លឿង(គឺជាក្រុមអ្នកកាសែតសារព័ត៍មាន
ដែលបានបោះពុម្ភព័ត៍មានប្លែកៗ)ពីព្រោះលោកទាំងពីរបានដឺង
អំពីព័ត៍មានទាំងអស់ ។

• រូបថតសំរាប់សារព័ត៍មាន

រូបថតសារព័ត៍មានគឺជារូបថតសំរាប់ព័ត៍មានឬជាបរិវេនរបស់
សារព័ត៍មានដែលបានប្រើប្រាស់រូបថតធ្វើជាភ័ស្តតាង និង
ជាវីឌីអូ​។ ហើយរូបថត ជាព័ត៍មានមួយដែលជាភ័ស្តតាងជាក់
ស្តែងមួយតាមរយះរូបភាពសំរាប់ធ្វើការបង្ហាញអោយគេជឿ និង
ទុក្ខចឹត្តបាន​។
ឧទាហរណ៏:
1.  រូបថតនោះគឺជាហេតុការណ៏ឬអ្វីៗដែលបានកើតឡើងថ្មីៗ
2.វត្តុវិស័យភាព(មានន័យថារូបភាពសារព័ត៍មាននោះត្រូវការកា
ពន្យល់អំពីហេតុការណ៏នោះអោយបានច្បាស់លាស់ហើយអោយ
អ្នកអាន និងអ្នកទស្សនាបានយល់អំពីបង្ហាដែលបានកើត
ឡើងនោះ)។
3.  រូបថតគឺជាអ្វីៗដែលត្រូវមានការពន្យល់បន្ថែមដោយការ
សរសេរពន្យល់លំអិត ។

• ប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់រូបថតសារព័ត៍មាន

                           I.      ប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់រូបថត
មុនមានម៉ាស៊ីនថតគេបានប្រើដៃសំរាប់គូសជាធ្វើជារូបភាព
សំរាប់បញ្ចាក់ពីហេតុការណ៍ ។
ឧទាហរណ៍:
ដូចជានៅតាមប្រាង្គប្រាសាទអង្គរវត្តជាដើម ….។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៦៦៦លោក Isac Newtonបានបង្ហាញ
ថាព័ត៍គឺបានកើតមកពីភ្ឡើង ហើយភ្លើងកើតដោយសារពន្លឺ ហើយមានពណ៌តែបីដែលសំខាន់ជាងគេ គឺមានព័ត៍ក្រហម​ព័ត៍លឿងនិងពណ៌ខៀវហើយចំពោះពណ៌ផ្សេងៗទៀតលោក
បាននយាយថាមិនមែនជាពណ៌ទេគឺជាការលាចូលគ្នារបស់ពណ៌
ទាំងបីតែប៉ុណ្ណោះ ។
ខ្នាតរបស់ពណ៌គឺ២២៥នៅក្នុងឆ្នាំ១៧៥៨លោក Dolland បង្កើត 
 Achromatic telescope lens.
នៅឆ្នាំ១០៨១ លោកTomas Young បានរកឃើញភ្នែក មនុស្ស មានសសៃប្រសាទសំរាប់ទទួលបីពណ៌ ពណ៌ ក្រហមពណ៌ប៉ៃតង
  និង ពណ៌ខៀវ តែបើចំពោះភ្នែកសត្វ
វាមិនឃើញពណ៌ដូចមនុស្សទេដូចជាសត្វគោ។
នៅឆ្នាំ១៨៨០ កាសែតចាប់ផ្ដើមប្រើនូវរូបថតលើអត្តបទ នៅ
សង្គ្រាម Crimean  គឺជាសង្គ្រាមរវាងប្រទេសរុស្សី និង អា
ណាចក្រ Ottoman ដែកជាប្រទេស Tukey បច្ចុប្បន្ននៅឆ្នាំ១៨៥៣
ដល់ឆ្នាំ ១៨៥៦លោក Carol Szathmari ជាជាងគំ
នូរពីប្រទេស Romanian បានទៅសង្គ្រាមនោះ ហើយបាន
ធ្វើរូ​បថតសាពត៌មានទី១ លើពិភពលោក ប៉ុន្តែនៅពេលនោះ
រូបថតមិនទាន់មានអភិវឌ្ឃន៍ប៉ុន្មានទេ ហើយរូបក៍មិនសូវ
ច្បាស់ ហើយគាត់ក៍បានគូបន្ថែម នៅសង្គ្រាមស៊ីវិល អាមេ
រិចកាំងមានអ្នកកាសែត ច្រើនដែលប្រើរូបថតដែរដូចជាៈ 
លោក Mathew Brady សំរាប់កាសែត Harper’s weekly នៅ
ថ្ងៃទី០៤ ខែមិនាឆ្នាំ ១៨៨០ កាសែត Daily Graphic នៅទី
ក្រុងNew York ដែលជាកាសែតទី១ ដែលបានបោះពុម្ពពត៌
មានជាមួយរូបថតដោយលោក Jacob Riis ។